Honden komen voor in allerlei soorten en maten. Ook de karakters van honden kunnen verschillen. Sommige honden zijn superlief en goed afgericht, terwijl andere honden losgeslagen lijken en agressief gedrag vertonen. Toch is agressief gedrag bij honden niet altijd veroorzaakt door een slechte opvoeding. Een deel van de honden die agressief gedrag vertonen, doet dit doordat er sprake is van een medische aandoening, omdat ze zich niet goed voelen en/of pijn hebben.
In dit artikel gaan we vooral in op agressief gedrag bij honden waarbij het gedrag wordt veroorzaakt door een slechte opvoeding of slechte ervaringen uit het verleden van de hond. Mocht jouw hond opeens agressief gedrag gaan vertonen, terwijl hij dit voorheen nooit heeft gedaan, neem dan altijd direct contact op met de dierenarts. Het kan zijn dat jouw hond ziek is en pijn heeft, waardoor hij agressief gedrag gaat vertonen!
Wat is agressie?
Agressief gedrag bij honden wordt door iedereen anders geïnterpreteerd. Sommige mensen zien agressief gedrag bij honden pas als ze gaan bijten of tot de aanval overgaan, maar grommen, lippen optrekken, tanden laten zien, bijten en erg opdringerig gedrag zijn ook al tekenen die kunnen duiden op agressie. Een agressieve hond is niet alleen een gevaar voor zichzelf, maar nog meer voor de mensen uit het gezin en mensen op straat! Het is dan ook van belang het gedrag van de hond zo snel mogelijk aan te pakken en te veranderen, voor er ongelukken (of erger) gebeuren. In Nederland is het zelfs zo dat erg agressieve honden die al een aantal incidenten veroorzaakt hebben, op last van de rechter moeten worden afgemaakt.
Het belang van een goede socialisatie bij honden
Zeker bij agressie bij honden is het gezegde ‘voorkomen is beter dan genezen’ een understatement. De beste manier om namelijk agressief gedrag bij de hond te voorkomen, is ervoor te zorgen dat de hond een goede socialisatie heeft gekregen toen hij jong was. Wanneer een pup namelijk voor de eerste keer de wijde wereld ingaat en dingen gaat ontdekken, kan dat een hele leuke of een hele griezelige ervaring zijn. Hoe hij de ervaring ziet, hangt af van het gegeven of de pup zich veilig voelt of niet. Wanneer hij als jonge pup vaak is betast en van jongs af aan kennis heeft gemaakt met veel verschillende plaatsen, geluiden, situaties en mensen, kan hij het leven in onze drukke wereld wel aan. Is er in de opvoeding van de hond echter op één of meerdere vlakken tekort geschoten, dan zal alles wat nieuw is de hond angst aanjagen. Een afgeschermd leven als jonge pup bereidt hem namelijk niet voor op een leven vol verkeerslawaai, andere honden en vreemde mensen.
Wanneer een hond in een voor hem nieuwe of enge situatie, en hierdoor bang wordt, probeert hij zich soms te beschermen door iedereen te imponeren en bang te maken. Dit zal hij doen door te grommen en een agressieve houding aan te nemen. Vaak wordt dit gedrag bij honden gezien die zich op een jonge leeftijd niet veilig hebben gevoeld, en dus niet goed gesocialiseerd is. Zodra zo’n hond volwassen is, is hij vaak verward en weet hij niet hoe hij behoorlijk met andere honden, mensen, plaatsen en situaties moet omgaan; het is hem immers nooit goed geleerd.
Gehoorzaamheidstraining
Of je nou een pup in huis hebt gekregen, of een volwassen hond die je van iemand hebt overgenomen, via het asiel, via een zwerfhondenopvang of via een bekende, het is altijd een goed idee om met de nieuwe huisgenoot een gehoorzaamheidscursus te gaan volgen. Op deze manier kan je samen met de hond werken aan een goede vertrouwensband en een vriendschap opbouwen voor de rest van het leven. Ook zal de gehoorzaamheidstraining de hond leren hoe hij in bepaalde situaties moet omgaan, en leert hij de basiscommando’s.
Iedereen vindt puppy’s leuk en wilt ze graag aaien. Een puppy die zelfverzekerd van nature is, zal deze nieuwe mensen erg enthousiast begroeten, zal gaan likken en springen. Een pup die minder zelfbewust is, zal eerder achteruit lopen of zich tussen jouw benen verstoppen. Om jouw puppy meer zelfvertrouwen te geven in deze voor hem enge situaties, kan je mensen hem een brokje of een snoepje laten geven.
Ook is het belangrijk te beseffen dat honden signalen van jouw houding oppakken. Wees dus ontspannen en zeg dat hij erg braaf is als hij het brokje aanneemt en niet wegkruipt. Wanneer jij angstig of zenuwachtig bent over de reactie van jouw hond, pikt de hond dit op, en zal hij ook angstig of zenuwachtig worden.
Wanneer je met jouw hond aan het wandelen bent, of het nu een jonge pup is of een oudere hond, mag je hem nooit oppakken of knuffelen als hij bang wordt. Ga ook zeker niet op een babytoontje tegen de hond praten. Hoewel mensen geneigd zijn de hond met hun stem te kalmeren en te zeggen: “het is al goed, wees maar niet bang”, zal dit onbedoeld het angstige gedrag van de hond alleen maar versterken. Het is het belangrijkst dat jij rustig blijft, zodat de hond jouw voorbeeld kan volgen. Wanneer je hem optilt, geef je aan de hond het signaal af dat hij goede redenen heeft om bang te zijn voor deze situatie!
Het in bedwang houden van agressie
Zoals al gezegd, is een goede socialisatie belangrijk om te voorkomen dat honden agressief gedrag gaan ontwikkelen. Maar alleen de kennismaking met nieuwe situaties, mensen en andere dieren is niet genoeg. Bij een goede socialisatie hoort namelijk ook een opvoeding: de hond moet leren welk gedrag goedgekeurd wordt, en welk gedrag totaal niet acceptabel is. Wees dan ook niet bang om nee te zeggen tegen jouw hond of pup, als hij voor de eerste maal gromt. Wanneer je dit gelijk corrigeert door streng ‘nee’ te zeggen, zal de hond merken dat jouw correctie serieus bedoeld is en direct ophouden. Bij dit gedrag corrigeren, is het van belang dat je direct reageert, dus zodra je het eerste gerommel al uit zijn keel hoort opkomen. Hoe eerder het moment van de correctie is, hoe sneller hij begrijpt wat je bedoelt.
Agressie bij honden kan echter ook voorkomen worden door de hond uit de situatie te halen. Als je bijvoorbeeld het vermoeden hebt dat jouw reu het slecht verdraagt als er andere (ongecastreerde) reuen in zijn direct omgeving zijn, laat hem dan niet neus aan neus met een reu gaan staan als je hem uitlaat. Dat is min of meer uitlokking van agressief gedrag. Ga in plaats van naar de andere reu toe, juist van de andere reu weg.
Hetzelfde geldt voor honden die nerveus worden van kleine kinderen. Laat kleine kinderen niet te dichtbij hem komen, of de hond in de hoek te drijven. Het beste wat je in deze situatie kan doen, is het zelfvertrouwen van de hond te vergroten op dat moment. Geef hem het commando ‘zit en blijf’ te geven in de buurt van een speeltuin waar veel kinderen heen en weer rennen. Op deze manier zal de hond langzaam maar zeker gaan beseffen dat kleine kinderen niet druk doen om hem te pesten, maar gewoon omdat het kleine kinderen zijn. Hou er hierbij wel rekening mee dat je kleine kinderen pas bij hem in de buurt laat, als je merkt dat hij hier zelfverzekerd genoeg voor is en zijn gedrag betrouwbaar genoeg. 
Let op waarschuwingssignalen van agressief gedrag
Honden zijn dieren die hun lichaam gebruiken om duidelijk te maken wat ze voelen. Zo kan een hond goed met zijn lichaam laten merken dat hij opgewonden is, zin heeft om te spelen, bang is, pijn heeft of teleurgesteld is. Iedere hond zal deze emoties uiten op dezelfde manier. Het is dan ook van groot belang dat jij als eigenaar goed op de hoogte bent van hoe honden reageren op emoties, hoe ze dit met hun lichaamstaal tonen. Ook is het belangrijk dat je goed let op de soms kleine nuances en verschillen die van hond tot hond verschillen. Hoe sneller jij door hebt hoe jouw hond zich voelt door naar zijn lichaamstaal te kijken, hoe beter je kan voorspellen wat zijn volgende stappen zijn. Ook kan je op deze manier leren inspelen op zijn emoties, door hem bijvoorbeeld uit situaties te halen die agressie bij jouw hond kunnen uitlokken.
Om het karakter van een hond te bepalen en zijn humeur in te schatten, kan je het beste kijken naar de staart, ogen, oren, bek en lichaamshouding van de hond. Een dominante hond die zich agressief kan gedragen wanneer hij wordt uitgedaagd, zal de poten vaak stijf houden en licht naar voren leunen. Hij heeft hierbij de lippen opgetrokken, laat de tanden zien en trekt rimpels in zijn neus. De oren van zo’n hond staan rechtop, de staart wordt hoog gehouden en het haar op de nek en rug staat overeind. Dit zijn erg duidelijke signalen, maar daarvoor heeft de hond vaak al minder duidelijke signalen afgegeven. Deze moet je ook in de gaten houden. Een mogelijk agressieve hond kan ook neerhurken met en angstige en bange blik in zijn ogen. Hij zal een uitdrukking hebben die zegt ‘doe me geen pijn’. Ook kan een hond er verstijfd uitzien, op een gespannen, aarzelende manier lopen of heel stil blijven staan.
Hoe moet je omgaan met een agressieve hond?
Veel mensen die een hond zien kwispelen met zijn staart, zijn van mening dat de hond vrolijk en vriendelijk is. Echter betekent een kwispelende hond niet altijd automatisch dat hij ook vriendelijk is. Wanneer je een vreemde hond tegenkomt, moet je altijd letten op signalen en tekenen van agressie. Op deze manier kan je voor jezelf en voor jouw eventuele hond een hoop narigheid voorkomen. Het allerbelangrijkste is een hond nooit te benaderen wanneer je denkt dat hij agressieve neigingen heeft. Het is in niemands belang als je op dat moment een confrontatie met die hond aangaat. Het is belangrijk om dan oogcontact te vermijden, vooral als de hond een bange of angstige indruk maakt. Wanneer je dan wel oogcontact maakt, kan de hond namelijk denken dat je de confrontatie opzoekt, en kan hierdoor uit angst agressief gedrag gaan vertonen. Het beste is om de andere kant op te kijken.
Wanneer er een hond op je afkomt die er agressief uitziet, laat dan je hoofd en schouders zakken en loop langzaam achteruit. Doe alsof je een boom bent en wacht rustig af tot de hond weer weggaat. Zie je verderop op de stoep een grommende hond staan, kan je het beste oversteken naar de andere kant van de weg, om daar jouw weg te vervolgen.
Dominant gedrag van de hond corrigeren
Een hond die probeert dominant te worden, moet direct en altijd gecorrigeerd worden. Wanneer een hond steeds tegen je oploopt of je omver duwt, is dat niet per ongeluk, maar is het zijn manier om te pogen jou te domineren. Ook als een hond jou steeds probeert te beklimmen, is dat een teken van dominantie.
Op het moment dat jouw hond dergelijk dominant gedrag begint te vertonen, moet je direct corrigerend optreden door de hond streng toe te spreken. Doet de hond van iemand anders dit bij jou? Vraag de baas dan vriendelijk of hij zijn gezag wil herstellen bij de hond door het commando zit af te geven. Je mag ook zelf het commando geven om jouw gezag te laten gelden bij de hond, om te laten zien dat jij nog steeds diegene bent die het gezag heeft, en niet andersom.
Doe geen agressieve spelletjes
Wanneer honden tussen de drie en zes maanden oud zijn, beginnen ze hun melkgebit te verruilen voor het volwassen gebit. Deze ontwikkeling vindt bij puppy’s plaats in een periode waarin de honden speelser worden ten opzichte van mensen en voor een wisselende pup voelt niets lekkerder aan hun tandvlees dan een zachte, vlezige hand. Dit knagen is speels knagen en zeker geen agressief gedrag. Maar dit knagen kan geleidelijk overgaan in hard bijten, wat op zijn beurt weer tot agressie kan leiden. Dit geld ook voor andere spelletjes, zoals touwtje trekken of worstelen.
Je kan heel makkelijk voorkomen dat jouw pup agressieve neigingen ontwikkelt door geen spelletjes te doen die uitnodigen tot winnen. Jij als eigenaar blijft altijd de baas over het spel en mag het spel halverwege stoppen, hier moet de hond dan ook naar luisteren, hoe leuk het spel ook was.
Honden aan elkaar introduceren
Wanneer twee honden elkaar voor de eerste keer tegenkomen, is het hond-eigen gedrag om direct de pikorde te willen bepalen. Als de ene hond zijn autoriteit kenbaar maakt en de andere hond onderdanig reageert, is de rangorde bepaald en is er geen probleem. Moeilijkheden kunnen echter al snel ontstaan op het moment dat beide honden wat dominant van karakter zijn en beide de leider willen zijn. Het is belangrijk om de hond tijdens het uitlaten aan een losse lijn te laten. Op deze manier kan jij de riem strak trekken om hem effectiever te kunnen corrigeren mocht dit nodig zijn. Wanneer jouw hond agressief wordt op momenten dat er een vreemde hond nadert, probeer dan altijd zijn aandacht van de andere hond af te leiden door jouw tempo te veranderen of vaak een bocht naar links of rechts te maken. Merk je dat jouw hond in de verte een andere hond heeft opgemerkt, ga dan niet gespannen reageren door de riem bijvoorbeeld strakker vast te pakken. De hond merkt dan aan jouw gedrag op dat er iets aan de hand is en zal zich gaan voorbereiden op mogelijk gevaar. Op het moment dat jij kalm blijft, zal jouw hond ook kalmer en rustiger reageren. Toch is het soms beter om situaties te vermijden.
Komt er een andere hond bij jou in huis op visite, laat de honden elkaar dan eerst besnuffelen als ze aangelijnd zijn. Op deze manier kunnen ze aan elkaar wennen en hebben jullie ook de mogelijkheid snel te reageren mocht er toch agressie bij komen kijken. Laat beide honden liggen, zodat ze begrijpen dat jij de leider bent. Laat de honden een paar minuten zo liggen tot ze volledig ontspannen zijn, daarna kan je de honden één voor één loslaten van de lijn.
Vechtende honden
Het is altijd een leuk gezicht om honden met elkaar te zien spelen. Honden kunnen zich urenlang vermaken met stoeien, rollen en luidruchtig verstoppertje spelen. Twee honden die bij elkaar wonen, zullen vaak al snel de basisregels onderling vaststellen. Zolang ze om de beurt de leiding hebben, blijft spelen een leuke en actieve ervaring.
Toch is het belangrijk de boel goed in de gaten te houden als er een nieuwe hond bij komt, of als een hond zo opgewonden wordt dat hij het spel laat escaleren. Speels grommen en elkaar achterna zitten kan heel snel omslaan in een agressieve vechtpartij.
Maar hoe kan je nou onderscheid maken tussen gewoon spelen of een vechtpartij tussen honden? Het is bijvoorbeeld onaanvaardbaar als één hond de andere hond steeds bij zijn nek pakt en op de grond rolt, of hem zo hard bijt dat hij piept. Ook kan een kleinere of jongere hond bang worden van de tegenstander door ruw spel, waarbij de grotere hond geprikkeld wordt door de angst van de jongere/kleinere hond.
Je kan zien dat er een gevecht op gang komt, doordat honden op hun achterpoten gaan staan en elkaar rond de oren of de kop bijten. Honden die erg dominant of angstig zijn aangelegd, of honden die al eerder zijn aangevallen, lopen meer kans om bij een gevecht betrokken te raken.
Bij signalen dat het spelen gaat escaleren tot een vechtpartij, is het van belang dat je aangeeft dat het spel is afgelopen en de honden uit elkaar haalt.
Vechtende honden uit elkaar halen
Wanneer jouw hond met een andere hond aan het vechten is, probeer hem dan niet bij de halsband te pakken, alhoewel dit vaak de eerste reactie is van mensen wanneer ze vechtende honden uit elkaar willen halen. De hond zal denken dat jouw hand bij de andere hond hoort en zal proberen jou te bijten. Honden zijn bang voor harde geluiden, dus het werkt het beste om hard geluid te maken door te schreeuwen. Ook kan het helpen door twee metalen voorwerpen tegen elkaar te slaan, zoals pan deksels. Ook kan je de hond bij één of beide achterpoten grijpen en hem uit het gevecht trekken. Hierbij moet je echter wel voorzichtig zijn, want je kan zelf ook onbedoeld gebeten worden door één van de honden.
Een andere manier om vechtende honden uit elkaar te halen, is door ze met een tuinslang nat te spuiten. Ook kan een emmer of een glas water wonderen verrichten. Het water doet de honden net lang genoeg schrikken en ophouden om een halsband te grijpen en ze van elkaar te scheiden. Wanneer je een reu hebt die vaak de neiging heeft om in vechtpartijen te geraken, kan je hem het beste laten castreren. Zijn natuurlijke neiging tot agressie zal hierdoor namelijk afnemen en andere honden zien hem niet langer als mededinger in de strijd om dominantie.
Bewaken van hun territorium
Sommige honden zijn erg gehecht aan hun huis en erf, zo erg, dat ze iedereen fysiek bedreigen die voor hun gevoel het territorium wilt binnendringen. Wanneer zo’n hond merkt dat iemand te dichtbij komt, zal hij deze indringer op afstand houden door een agressieve houding aan te nemen, fel te blaffen en te grommen.
Wanneer je een hond met een sterk beschermingsinstinct elke dag via dezelfde route uitlaat, kan hij die weg ook als de zijne gaan beschouwen, en wil deze niet meer graag met anderen delen. Er zijn rassen bij wie zo’n sterk beschermingsinstinct is aangeboren, omdat ze hierop gefokt werden en worden. Deze rassen zijn vaak snel en goed af te richten tot uitstekende waakhonden, maar ze moeten vaak goed leren dat ze zich de rest van de tijd netjes moeten gedragen.
