Honden zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons dagelijks bestaan, veel mensen hebben één of meerdere honden als huisgenoot. De hond van nu voelt zich volkomen thuis in onze moderne wereld. Toch is dit nog niet heel lang. Een aantal eeuwen geleden waren de voorouders van onze huidige huishonden geen mensen gewend. Ze behoorden tot een troep wilde honden of wolven, die zich in de bossen of op de vlakten bevonden.
De honden die wij vandaag de dag hebben, vertonen nog steeds gedrag die zijn voorouders vertoonden: de erfenis. Voorbeelden van dit gedrag zijn het onderdanig urineren of met zijn buik omhoog op de grond liggen. Dit alles heeft te maken met het verwerven van de plaats in de rangorde van de roedel en het begrijpen van en zich staande houden in een wereld waar het er meestal nogal ruig aan toe ging.
Alle honden hebben een sociale structuur nodig met een leider en een duidelijke pikorde (rangorde). Elke hond zal zich ten opzichte van een andere hond of een mens óf onderdanig óf dominant gedragen. Ook komt het voor dat honden zich bij de een onderdanig gedragen terwijl ze zich bij een ander mens of hond juist dominant gedrag vertonen. Zo kan een hond bijvoorbeeld jouw bevelen altijd direct opvolgen, terwijl hij de commando’s van jouw partner of kinderen volledig negeert.
De hond als tevreden volgeling
Honden kunnen heel goed in de ene situatie dominant aangelegd zijn, terwijl ze in de andere situatie onderdanig gedrag vertonen. Toch zijn de meeste honden geboren volgelingen, ze willen niet eens de baas zijn. Het is zelfs zo dat honden er meestal gelukkig van worden om hun menselijke familie te behagen, zodat de hond volop aandacht krijgt. Dit is typisch onderdanig gedrag; het willen plezieren van de leider. Echter bestaan er ook extreem onderdanige honden, die helaas ineenkrimpen en zich samenballen wanneer de leider ook maar iets zijn stem verheft of maar een ietsiepietsie van gezag laat gelden.
De onderdanige hond is vaak blij, volgt zijn baas vaak door het hele huis en blijft redelijk dicht bij de baas in de buurt als hij onaangelijnd mag rondlopen. Als deze onderdanige hond goed is gesocialiseerd tijdens zijn jeugd en tijdens trainingen consequent is geprezen, zal de hond echter ook moed en dapperheid vertonen als hij merkt dat het gezin wordt bedreigd of in gevaar is. Dit is wel deels afhankelijk van het ras, omdat beschermingsdrang meer ingenesteld zit in het ene ras dan in het andere ras.
Waarom honden van benen houden
Er zijn honden die er zowat een Olympische sport van maken om tegen benen van mensen aan te rijden. Hoe vaak de hond ook gecorrigeerd wordt, het lijkt niets uit te halen. In de meeste gevallen wordt dit gedrag bij honden waargenomen waarvan de hormonen op hol geslagen zijn. Meestal rijden honden tegen benen op uit frustratie. Ook toont de hond hiermee dominantie.
In tegenstelling tot mensen, missen honden de seksuele remmingen. Wanneer een reu de geur van een loopse teef opvangt, wordt zijn libido gestimuleerd en leeft hij zich uit op alles wat voorhanden is. De reden dat deze seksueel gefrustreerde honden vaak een mensenbeen pakken om tegenaan te rijden, is omdat een been vaak de juiste hoogte en breedte heeft ten opzichte van een hondenlichaam.
Reuen die gecastreerd zijn, hebben veel minder tot geen seksuele frustratie en zal het tegen benen oprijden dan ook afleren of nooit gaan doen. Ook in andere opzichten zullen gecastreerde reuen betere huisdieren zijn. Zo luisteren zij bijvoorbeeld beter en sneller naar de baas, zal de hond minder pogen dominant gedrag te vertonen, is hij evenwichtiger en rustiger in gedrag en karakter geworden.
Onderdanig urineren bij honden
Is het je weleens opgevallen dat sommige honden u erg blij, maar verlegen begroeten? Waarbij de hond vaak gehurkt zit en beweegt, en hierbij een paar druppels urine morst? Dit is geen zindelijkheidsprobleem. Het is een angstprobleem wat ook wel word aangeduid als onderdanig urineren. Onderdanig gedrag kan erfelijk zijn (dus de ouders en voorouders van de hond hebben hier ook last van), maar kan ook komen door te frequent of te streng corrigeren, of zelfs door mishandeling door een vorige eigenaar.
Bij wolven in het wild betekent onderdanig urineren dat de onderdanige hond de baas begroet, en door het urineren aangeeft: ik hoop dat ik niets gedaan heb waar je boos om bent, maar als dat wel zo is, dan spijt me dat heel erg!
Dit gedrag komt bij wilde wolven vaak voor bij een begroeting. Bij onze gedomesticeerde huisdieren kan dit onderdanig urineren ook voorkomen bij een begroeting, maar puppy’s die nog veel moeten leren, kunnen ook op deze manier reageren als ze een standje krijgen. Het is een geconditioneerde (aangeboren) reactie op dominant gedrag – de hond doet het niet expres.
Wanneer jouw hond of puppy onderdanig urineert, wordt dan niet boos op hem, want dat maakt het probleem alleen maar erger. Laat het thuiskomen rustig verlopen. Gooi de pup zwijgend iets lekkers toe zodra je thuiskomt, en negeer hem dan tot hij naar jou toekomst. Doe hij dit, ga je dan niet buigen om over zijn kop te aaien. Een hond die erg onderdanig is aangelegd, vat dit over hem heen buiten en een hand naar hem toe op als een intimiderend gebaar. Beter is het om te knielen, en de hond over zijn borst of onder zijn kin te aaien.
Nog beter om onderdanig urineren te voorkomen of verminderen is om de pup een paar makkelijke commando’s te leren, zodat hij leert hoe hij jou een plezier kan doen en wordt geprezen. Gebruik een commando als ‘wacht, blijf’ als hij jou begroet, zodat hij zijn toewijding kan uiten in een niet-onderdanige houding, en zo jouw lof kan verdienen. 
Wie wordt de baas?
Een dominant aangelegde hond kan zijn menselijke familie gaan testen door uit te proberen hoe hoog hij kan stijgen in de rangorde van de groep. Een aantal dominante honden lukt het de top te bereiken en kunnen hun dominantie hierbij agressief demonstreren. Ze staan dan bovenaan de pikorde van de roedel en hebben het hele huishouden onder controle. De hond bepaalt wat er gebeurt (hoezo, ik mag niet op de bank zitten? Jij als mens gaat maar op de grond zitten, want ik lig nu al op de bank). Deze dominante honden zijn vaak te herkennen aan hun gedrag. Het is de hond die zich op zijn lievelingsplekje op de bank nestelt en gromt als iemand hem opzij wil schuiven. Hij laat bijvoorbeeld zijn speelgoed of etensbak niet afpakken en vindt het niet fijn als iemand te dichtbij komt. Deze hond stormt als eerste door de deur naar buiten, hij zal zelfs mensen vertrappelen om als eerste de auto uit te komen.
De meeste honden zijn geboren volgelingen, maar ze hebben een sociale structuur en duidelijkheid nodig. Wanneer niemand in het gezin die rol echter op zich neemt, zal de hond (hoe onderdanig de hond in eerste instantie ook was), deze rol op zich nemen en zal de leiding overnemen om de sociale structuur en duidelijkheid terug te krijgen.
Het demonstreren van dominant gedrag naar andere honden toe is niet erg, tot op zekere hoogte natuurlijk. Als je een kennis hebt die op bezoek komt met zijn hond, zal jouw hond zich waarschijnlijk dominant gedragen. Het is immers zijn huis, zijn speelgoed en zijn territorium. Het is normaal dat hij de andere hond gaat beklimmen door over de schouders van die hond heen te gaan staan, want zo laat hij de bezoeker weten wie de baas is, en wie te gast. Wanneer je met jouw hond bij een andere hond op bezoek gaat, zal deze situatie omgekeerd zijn.
Geurmarkeringen achterlaten
Wolven en honden maken gebruik van geurmarkeringen, ook wel urinemarkering genoemd. Dit is een eigenschap die vaak dient om een territorium te behouden of op te eisen. Wanneer de hond wordt uitgelaten, snuffelen ze vaak aan elke boom, lantaarnpaal en elk hek, op zoek naar de geurmarkeringen van andere honden. Dit wordt vooral gedaan door niet-gecastreerde reuen, maar ook castraten en teefjes doen dit – alleen minder vaak. Wanneer honden een geurmarkering vinden, bedekken of versterken ze de geur door op dezelfde plek te urineren, om zo de plek op te eisen. Dat is dan ook gelijk de reden dat een reu hier en daar kleine straaltjes urine achterlaat in plaats van één grote plas – hij bewaart steeds wat urine voor het geval hij nog ergens anders zijn geurmarkering wilt achterlaten.
Niet alle honden laten buiten geurmarkeringen achter om hun territorium op te eisen of de dominantie te laten gelden. Veel honden brengen ook geurmarkeringen aan om informatie te krijgen en achter te laten. Geurvlaggen zijn een soort visitekaartjes van de hond. Elke geurmarkering is toe te schrijven aan één specifieke hond. Zo kunnen honden ruiken wie er voor hun op deze plek is geweest.
Het uitzetten van geurmarkeringen wordt gezien als typisch gedrag voor reuen, maar sommige teefjes doen dit ook. Zij willen tenslotte ook deelnemen aan de dagelijkse roddelpraat op straat.
Markeringen binnenshuis
Geurmarkeringen buiten uitzetten kunnen irritant zijn, maar het is normaal en typisch gedrag voor de hond. Als de hond echter binnen geurmarkeringen begint uit te zetten, is het een ander verhaal. Dit is volkomen onacceptabel en de hond moet dan ook gecorrigeerd worden. Wanneer mannelijke pups tussen de zes en twaalf, of zelfs veertien maanden, net als grote honden hun poot beginnen op te tillen om te plassen, kunnen ze besluiten hun dominantie uit te proberen door tegen tafelpoten, gordijnen of muren te plassen. Deze pubers hebben niet eens zindelijkheidsproblemen ontwikkeld, maar geven daarmee waarschijnlijk aan dat zij de baas in huis zijn en dat ze het huis dus als hun territorium gaan beschouwen.
In sommige gevallen kan het uitzetten van geurvlaggen ook een medisch probleem zijn. Hierbij kan je denken aan een blaasontsteking. Mocht jouw hond onverwacht in huis gaan plassen, is het altijd verstandig om een dierenarts te raadplegen, om eventuele medische problemen op te sporen en te behandelen. Reuen die vaak in huis plassen om geurmarkeringen aan te brengen, kunnen vaak het best gecastreerd worden. Door te castreren, zal zijn wens om te domineren verminderen, en daarmee ook zijn plasneigingen. Maar je kan er ook aan werken door zijn gedrag aan te passen. De beste manier om het gedrag van een dominante hond positief te beïnvloeden, is door het volgen van een gehoorzaamheidscursus.
Tekenen van agressie
Het is belangrijk dat je nooit bang voor je hond moet zijn. Geen minuut en zelfs geen seconde. Je mag bedreigend gedrag van jouw hond nooit verontschuldigen of negeren, zelfs niet als het snel voorbij is en er niets is gebeurd. De volgende keer zal zijn dreiging waarschijnlijk krachtiger zijn, want de vorige keer is hij er immers ook straffeloos mee weggekomen. Wanneer je er niets aan doet, komt er altijd een volgende keer.
Sommige honden tonen agressie vanaf het moment dat ze in de puberteit komen en hun plaats in de roedel (het gezin dus) proberen te bepalen. De hond kan jou bijvoorbeeld erkennen als leider omdat je hem goed hebt opgevoed, maar toch kan hij proberen zich te bewijzen door naar jouw partner te grommen. Dat soort agressie verrast veel mensen. De eerste keer dat een hond uitdagend tegen ze gromt, schrikken de meeste eigenaren. Ze proberen vervolgens het gedrag van de hond te rationaliseren door te zeggen dat hij nog nooit zoiets gedaan heeft. De waarheid is echter dat hij dit wel degelijk eerder heeft gedaan, dat hij al langer bezig is geweest met uitdagen, maar dat de signalen die de hond afgaf, gewoon niet door de mens zijn opgemerkt.
Wanneer de hond een commando (die hij kent) simpelweg negeert, is het eerste signaal dat hij afgeeft in de strijd om de positie van roedelleider of onderbevelhebber te worden. Jij en je partner zetten bijvoorbeeld allerlei lekkers neer voor een feestje en jouw hond loopt bedelend in de weg. Een van jullie geeft het commando af, maar in plaats van te gaan liggen, loopt de hond de kamer uit. Je bent deze ongehoorzaamheid van de hond al snel vergeten, maar de hond niet. Na nog een aantal van deze niet-afgedwongen bevelen zal hij het op een hoger niveau uitproberen; hij komt er immers al mee weg om commando’s te negeren.
Een paar dagen later, of een paar weken later, zal de hond een stapje verder gaan. Je pakt bijvoorbeeld de voerbak van de hond terwijl de bak nog niet helemaal leeg is. Je ziet er uiteindelijk van af om de bak te pakken, omdat je ziet dat de hond met een stram lichaam over de bak gaat staan, met zijn mond dicht en een woedende blik in zijn ogen. Je ziet er vanaf en wacht tot hij klaar is met eten om dan pas de bak te pakken. De meeste mensen beseffen echter niet dat ze de hond net de tweede ronde in de machtsstrijd hebben laten winnen. In de hondenwereld eten de honden hoger in rang namelijk als eerst, lagere rangen behoren pas te eten als de hogere rang gegeten heeft. Wanneer de hogere rang het voer opeist, moet de lagere rang het voer zonder problemen afstaan.
De derde stap die de hond zal nemen om de macht over te nemen, is hoogstwaarschijnlijk grommen. Dit is het moment waarop de meeste mensen schrikken, en erkennen dat er een dominantie-probleem is.
Voorkomen dat agressief gedrag bij honden escaleert, is preventie. Een goede socialisatie van de hond is zeer belangrijk, waarbij hij leert dat de mens de leider is, en hij onderdanig. Agressief gedrag naar mensen toe mag nooit aangespoord worden, maar moet gecorrigeerd worden. Leer hem als pup al om commando’s op te volgen, of ze van jou af komen of een ander gezinslid. De commando’s moeten tijdens dagelijkse activiteiten meermaals geoefend worden, zoals ‘af’ als je hem wilt aaien, ‘zit’ als je hem te eten wilt geven, ‘blijf’ als hij moet wachten, enzovoort.
Belangrijk hierbij is dat je alleen een commando geeft als je bereid bent het af te dwingen.
Honden kunnen zich bovendien zeer keurig en onderdanig gedragen naar de eigenaar, maar zich tegelijkertijd dominant of zelfs agressief gedragen tegenover vreemden of andere honden. Hou hem daarom ook in de gaten als hij opeens alert wordt en oogcontact probeert te maken met een mens of dier. Het is belangrijk de agressie die de hond laat zien direct in te dammen door zelfverzekerd en ontspannen op te treden en zacht te praten. Leidt zijn aandacht af van het doel van de agressie door hem een commando te geven, zijn ogen te bedekken of door met hem weg te gaan. Als jouw hond niet gehoorzaamt, wat je ook probeert, is een gehoorzaamheidscursus de oplossing. Toch is een gehoorzaamheidscursus beter om gelijk mee te starten als de hond nog een pup is, dan wanneer je pas een gehoorzaamheidscursus gaat volgen als er al problemen zoals agressie of dominantie zijn ontstaan. 
Mijn hond bijt uit angst
In situaties waarin een hond erg bang is, kan hij gaan bijten. Dit kan elke hond overkomen, hoe goed gesocialiseerd hij verder ook is. Toch gebeurt angstbijten vooral als een angstige hond verkeerd is behandeld, nu of in het verleden. Hij is bang en probeert te voorkomen dat je hem iets laat doen wat hij niet durft. Wanneer jouw hond bijvoorbeeld wegkruipt onder het bed na een bijzonder luide donderklap, en je probeert hem er weg te slepen, kan hij gaan bijten. Wacht liever tot hij uit zichzelf kalmeert en vanzelf tevoorschijn komt. Het is belangrijk een angstbijter nooit te straffen, omdat dit zijn angst alleen maar groter zal maken. Ook is het belangrijk de dierenarts in consult te vragen, om eventuele medische problemen of ongemakken uit te sluiten als oorzaak van het angstbijten.
